Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427) là một trang sử hào hùng trong lịch sử Việt Nam, đánh dấu sự lãnh đạo tài tình của Lê Lợi và tinh thần đoàn kết của nhân dân trong cuộc đấu tranh chống ách đô hộ nhà Minh.

1. Bối cảnh lịch sử

• Năm 1407, sau khi nhà Hồ thất bại trong cuộc kháng chiến chống quân Minh, nước Đại Ngu (tên gọi của Việt Nam thời nhà Hồ) rơi vào ách thống trị tàn bạo của nhà Minh. Chính quyền đô hộ nhà Minh thực hiện chính sách bóc lột, đàn áp và đồng hóa văn hóa, khiến đời sống nhân dân vô cùng khổ cực.
• Trước tình hình đó, nhiều cuộc khởi nghĩa đã nổ ra nhưng đều bị đàn áp. Trong bối cảnh ấy, Lê Lợi, một hào trưởng có uy tín ở vùng Lam Sơn (Thanh Hóa), đã tập hợp lực lượng, chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa lâu dài.

2. Diễn biến chính:

• Giai đoạn khởi đầu (1418-1423):

• Ngày 7 tháng 2 năm 1418, Lê Lợi cùng các tướng lĩnh dựng cờ khởi nghĩa tại Lam Sơn, tự xưng là Bình Định Vương.
• Những năm đầu, nghĩa quân gặp nhiều khó khăn do lực lượng còn yếu, thiếu thốn lương thực và bị quân Minh tấn công liên tục. Nghĩa quân phải ba lần rút lên núi Chí Linh để bảo toàn lực lượng.
• Năm 1418, trong một trận vây hãm, Lê Lai đã cải trang thành Lê Lợi, chỉ huy một toán quân cảm tử phá vòng vây, hy sinh anh dũng để cứu chủ tướng và nghĩa quân.
• Mùa hè năm 1423, Lê Lợi đề nghị tạm hòa và được quân Minh chấp thuận, giúp nghĩa quân có thời gian củng cố lực lượng.

• Giai đoạn phát triển (1424-1425):

• Tháng 10 năm 1424, theo kế hoạch của Nguyễn Chích, Lê Lợi quyết định chuyển hướng hoạt động vào Nghệ An. Nghĩa quân tấn công và giải phóng nhiều vùng đất quan trọng, mở rộng phạm vi kiểm soát.
• Tháng 8 năm 1425, các tướng Trần Nguyên Hãn và Lê Ngân chỉ huy quân tiến vào giải phóng Tân Bình và Thuận Hóa (nay là Quảng Bình và Thừa Thiên-Huế), tạo bàn đạp chiến lược cho các chiến dịch tiếp theo.

• Giai đoạn quyết định (1426-1427):

• Tháng 9 năm 1426, Lê Lợi và bộ chỉ huy quyết định tiến quân ra Bắc, chia thành ba đạo quân tiến sâu vào vùng chiếm đóng của địch, giải phóng nhiều địa phương và bao vây thành Đông Quan (Hà Nội ngày nay).
• Tháng 10 năm 1426, trong trận Tốt Động – Chúc Động, nghĩa quân giành chiến thắng vang dội, tiêu diệt phần lớn viện binh của quân Minh do Vương Thông chỉ huy.
• Cuối năm 1427, sau chiến thắng tại Chi Lăng – Xương Giang, quân Minh buộc phải đầu hàng và rút quân về nước.

3. Kết quả và ý nghĩa

• Khôi phục độc lập dân tộc: Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã chấm dứt 20 năm đô hộ của nhà Minh, khôi phục lại nền độc lập và chủ quyền cho đất nước.
• Khẳng định tinh thần đoàn kết và ý chí quật cường: Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa cho thấy sức mạnh của sự đoàn kết toàn dân và ý chí kiên cường trong cuộc đấu tranh chống ngoại xâm.

Mở ra thời kỳ phát triển mới: Sau chiến thắng, Lê Lợi lên ngôi Hoàng đế, đặt niên hiệu Thuận Thiên, mở đầu cho triều đại nhà Lê sơ với nhiều thành tựu về kinh tế, văn hóa và xã hội.